Wiosenne przycinanie drzew w sadzie zapewnia im zdrowy wzrost a także decyduje o obfitym plonowaniu oraz wielkości i jakości owoców. Prawidłowo wykonane cięcie polega na usunięciu starych gałęzi, które mogą zaburzać rozwój drzewa, a jednocześnie umożliwia nadanie mu pożądanych kształtów oraz stymuluje wyrastanie nowych i silnych pędów.
Brak regularnego przycinania drzew owocowych
Drzewa owocowe, o ile nie są regularnie przycinane, stają się nadmiernie zagęszczone i dużo bardziej podatne na choroby i ingerencję szkodników. Poza tym wydają mniejsze plony, a owoce zwykle są drobne i kiepskiej jakości. Co ważne, zaniechanie cięcia, szczególnie w początkowym okresie rozwoju rośliny, prowadzi do niewykorzystania jej potencjału.
Wiosenne przycinanie drzew owocowych nie jest trudne – wystarczy jedynie poznać kilka kluczowych zasad, dzięki którym w ciągu kilku miesięcy można będzie cieszyć się bogatym smakiem dorodnych i soczystych owoców z własnego sadu. Przede wszystkim warto wyposażyć się w odpowiednie narzędzia, które powinny być ostre, co znacznie ułatwi pracę, a jednocześnie zaoszczędzi roślinie dodatkowych uszkodzeń.
Kiedy przycinać drzewa owocowe?
Wiosenne przycinanie drzew owocowych należy wykonać po okresie zimowych mrozów – warto zacząć już na przełomie lutego i marca, a zakończyć najpóźniej w kwietniu. W pierwszej kolejności powinno się przyciąć gatunki najmniej wrażliwe na niskie temperatury, takie jak jabłonie i grusze, a nieco później śliwy, morele, brzoskwinie oraz nektaryny. Przedwiosenny i wiosenny termin cięcia jest szczególnie zalecany w przypadku młodych drzew pestkowych, zaś okazy starsze należy przycinać latem, kiedy to ryzyko infekcji chorobowych jest mniejsze. W przypadku wiśni i czereśni, które są podatne na choroby kory, zaleca się wykonywanie cięcia wyłącznie bezpośrednio po zbiorze owoców, a więc w okresie od końca lipca do połowy sierpnia.
Przycinanie drzew owocowych w okresie wiosennym powinno być umiarkowane, dzięki czemu nie spowoduje zbyt intensywnego wzrostu i nie przyczyni się do zwiększenia ryzyka infekcji chorobowych. W wyniku cięcia, szczególnie w przypadku jabłoni mogą pojawić się tzw. wilki, czyli pionowe, jednoroczne pędy, które praktycznie nie zawiązują owoców – wskazane jest usuwanie ich latem, zostawiając na nich tzw. „oczko”.
Sposoby przycinania drzew owocowych
Najpopularniejszą metodą przycinania drzew owocowych jest stosowanie tzw. cięcia prześwietlającego, dzięki któremu możliwe jest przerzedzenie korony w taki sposób, aby promienie słoneczne mogły docierać do jej środka. Dobrze prześwietlona korona dużo szybciej schnie po deszczu, a tym samym spada ryzyko rozwoju wielu chorób grzybowych. Co więcej, pąki kwiatowe mogą swobodnie się rozwijać, dzięki czemu wzrasta szansa na wspaniałe, obfite plony.
Młodsze, około 5-letnie okazy należy prześwietlać w sposób umiarkowany, ponieważ mają stosunkowo małą gęstość korony, w związku z czym promienie słoneczne dużo łatwiej przenikają do jej środka. W przypadku cięcia prześwietlającego należy przede wszystkim zwrócić uwagę na to, aby usunąć uszkodzone i chore pędy, a także obciąć krzyżujące się gałęzie. Należy również pamiętać o tym, aby rany po cięciu posmarować profesjonalnym środkiem grzybobójczym lub specjalną maścią ogrodniczą.
Podczas corocznego przycinania drzew owocowych, usuwanych jest około 20% pędów i gałęzi. Po wykonanym cięciu może się wydawać, że korona jest bardzo przerzedzona, jednak latem, gdy pojawią się nowe przyrosty, drzewo ponownie się zagęści, zachwycając wspaniałymi kolorami i dojrzałymi owocami.
Innym sposobem przycinania drzew jest cięcie odnawiające (tzw. zachowawcze), który zwiększa plonowanie oraz jakość i wielkość owoców. Technika ta polega na usuwaniu wieloletnich pędów i pozostawieniu jedynie stosunkowo młodych, a więc takich, których wiek nie przekracza 2-3 lat.
Trzecią metodą przycinania drzew jest cięcie odmładzające, stosowane najczęściej w przypadku starych i zaniedbanych drzew. Polega na usunięciu najstarszych pędów i pozostawieniu jedynie młodych, które zwiększają szanse na obfite plony i soczyste, smaczne owoce.
Techniki cięcia poszczególnych gatunków drzew
Wiosenne przycinanie drzew owocowych doskonale sprawdza się w przypadku jabłoni, gruszy czy wiśni. Należy jednak pamiętać, że każdy gatunek wymaga innej techniki cięcia.
Jabłonie i grusze tworzą zazwyczaj bardzo wysokie i gęste korony, których wierzchołki należy skracać w taki sposób, aby nie przekraczały 3 metrów. Po każdym silniejszym cięciu mogą pojawić się wspomniane już wilki, które powinno się usuwać co roku, głównie z uwagi na fakt, że mogą powodować silne zagęszczenie i zacienienie korony. Zaleca się, aby odcinać je latem, dzięki czemu w następnym roku odrosną dużo słabsze.
Czereśnie wymagają jedynie umiarkowanego cięcia, ponieważ zazwyczaj tworzą luźne, kształtne i wysokie korony, które nie wymuszają konieczności przerzedzania, natomiast wiążą się z potrzebą przycinania wierzchołków, aby ułatwić bezproblemowe zbiory dojrzałych owoców, oraz usunięciem krzyżujących się gałęzi. Co ważne, czereśnie nie tolerują zbyt dobrze cięcia, a wiosną są szczególnie podatne na choroby bakteryjne. W związku z powyższym, najlepszym terminem do ich przycinania jest okres letni - po zbiorze owoców. Koniecznie trzeba pamiętać, aby po wykonanym cięciu zabezpieczyć blizny odpowiednią maścią ogrodniczą.
Śliwy i morele to drzewa, które wymagają usunięcia pędów, które się krzyżują, nachodzą na siebie bądź rosną do środka korony. Zaleca się, aby wycinać jedynie około 10% pędów. Wysokie, ponad 4-metrowe drzewa warto skracać, poprzez przycinanie wierzchołków. Choć najlepszym terminem cięcia jest lato, to śliwy i morele można przycinać również wiosną, formując je w taki sposób, aby powstał jeden pień i kilka rozrośniętych konarów z dobrze doświetlonym środkiem drzewa.
Wiśnie są z natury drzewami owocowymi krzaczastymi o stosunkowo silnym rozgałęzieniu. Podobnie jak w przypadku śliwy, wiśnie najlepiej jest przycinać po zbiorze owoców, natomiast można to robić również w okresie przedwiośnia (np. w marcu). Cięcie prześwietlające polega na usunięciu kilku do kilkunastu pędów, dzięki czemu do środka korony będzie docierało więcej światła i powietrza. Jeśli chodzi o przycinanie drzew wiśni, poza gałęziami krzyżującymi się, warto wyciąć gałęzie, które rosną tuż nad ziemią. Każdego roku powinno się wycinać 10-20% gałęzi i pędów, zaś rany powstałe w wyniku wycinki należy zabezpieczyć, używając do tego celu maści ogrodniczej.